大开眼界！这家忍者主题餐厅，靠什么火遍东京
Википеди?а е успешна Интернет приказна: основана 2001 година од страна на ?ими Велс, денес има над 20 милиони статии на над 280 ?азици. На македонски ?азик, има над 50.000 статии. Преку 12 милиони мултимеди?ални податотеки се достапни и слободни за употреба за кого било, достапни на слободната мултимеди?ална архива ?Wikimedia Commons“.
Основата на ово? успех е континуираната работа на ил?адници доброволци што секо?дневно пишуваат нови статии, ?а ажурираат содржината на постоечките, додаваат фотографии и илустрации, ги поправаат синтаксичките и граматичките грешки и работат многу други неопходни работи.
Она што е постигнато досега е несомнено многу, но далеку од тоа дека Википеди?а е завршен проект. Посто?ат на?малку три точки кои се од значе?е за иднината на Википеди?а и кои треба да бидат во фокусот на вниманието на Викимеди?а Македони?а за претсто?ната година.
- Бро?от на уредувачи на македонската верзи?а на Википеди?а е на многу ниско ниво за одржлив разво? на проектот, бро?от на посто?ани уредувачи подолго време стагнира.
- Википеди?а посто?ано апелира до различни соци?ални групи да земат учество во уредува?ето, но сепак, тоа не се рефлектира позитивно на бро?от на уредувачи на Википеди?а.
- Википеди?а сè пове?е се користи, но основата на ко?ашто се заснова Википеди?а (концептот на слободно знае?е, партиципаци?а во уредува?ето и сл.) не се доволно познати во ?авноста.
Од овие три точки, кои ?е бидат анализирани подоцна во ово? програмски план, произлегува дека Викимеди?а Македони?а треба да вложи напори за промоци?а на работата на доброволците, разво? на квалитетни иници?ативи и промоци?а на слободното знае?е во образованието, политиката, културата и медиумите.
Оваа година би сакале да ги вклучиме нашите членови и ?авноста во процедурата на усво?ува?е на нашиот програмски и финансиски план, со ?авно изложува?е на работната верзи?а овие планови неколку месеци пред нашето годишно собрание, кое ?е се одржи во втората половина на месец декември 2011 година. Сите заинтересирани имаат шанса да дебатираат за нашите предлог цели. Уште пове?е членовите на Викимеди?а Македони?а и нашите партнер организации ?е имаат можност за директно вли?ание во насочува?ето на фокусот на нашите активности следната година со поднесува?е на соодветни амандмани на плановите.
Предложените цели се амбициозни и одредниците за успех се поставени на високо ниво, но ако се има предвид енормното значе?е на слободното знае?е за нашата општествена заедница, тие се соодветни и неопходни. Тие одредници можат да бидат постигнати само ако членовите, заинтересираната ?авност и било ко? ко? се чуствува поврзан со слободното знае?е, се согласат да ги постигнат и се потрудат да ги остварат во текот на 2012 година.
- Димче Грозданоски,
- Претседател на Викимеди?а Македони?а
Википеди?а
[уреди]Иако Википеди?а се пове?е се користи, принципите врз кои се заснива Википеди?а воглавно се непознати. Секо? може да ?а користи содржината на Википеди?а без да биде поблиску вклучен во активностите околу не?зиното одржува?е, но недостатокот од свесност за слободното знае?е, можностите за учество, отвореноста на Википеди?а, може да доведе до недоразбира?а и погрешни просудува?а. Ова станува ?асно од бара?ата кои посто?ано пристигнуваат до нас како и посто?аните грешни извештаи во медиумите поврзани со Википеди?а како резултат на некритично користе?е на содржините на Википеди?а посебно во училиштата и на универзитетите.
Успехот бара одговорност! Википеди?а се развива многу брзо, не само како енциклопеди?а како прв (и невообичаено но како единствен) извор на информации за секо? ко? сака да знае нешто. Википеди?а е извор на знае?е за милиони лу?е ширум светот. Секо? месец имаме 3 - 5 милиони посети на Википеди?а на македонски ?азик. Се поголем е бро?от на ученици во основното образование кои ?а користат Википеди?а барем еднаш во седмицата, се поголем е бро?от на наставници кои ?а користат Википеди?а како на?значна веб страна за подготовка на лекциите.
Уредувачи
[уреди]Во текот на 2010/2011 година, Фондаци?ата Викимеди?а ?а направи студи?ата ?Испитува?ето на трендовите на уредувачите“[1] во ко?а се анализира состо?бата со композици?ата на уредувачите на Википеди?а.[2] Резлутатите од оваа студи?а покажуваат дека ка? сите ?азични издани?а на Википеди?а постои опа?а?е на стапката на прилив на нови уредувачи а во исто време има тренд на намалува?е на бро?от на активни уредувачи.
Кога искусните уредувачи ?е и свртат грб на Википеди?а, две нешта се губат:
- се губи големиот потенци?ал во уредува?ето на нови содржини на Википеди?а, во делот на уредува?е на енциклопедиски содржини, воспоставува?е на процедури и зацврснува?е на структурата на проектот.
- со секо? загубен уредувач се губи специ?алната експертиза во областа во ко?а делувал уредувачот, статиите престануваат да бидат ажурирани и надгледувани.
Овие негативни ефекти се зголемуваат со оглед на тоа што во исто време станува се потешко да се привлечат нови уредувачи.
Во 2011 година, Википеди?а наполни 10 години. За овие десет години, беше развиена структурата, правилата и конвенциите за работа на Википеди?а, кои не секогаш се прифатливи за новите уредувачи. Википеди?а има исто така и сво?а соци?ална структура ко?а е контролирана од формални правила на комуникаци?а но и од непишани правила, што исто така ги обесхрабрува новите Википеди?анци.
Како директна последица на ова, постои ризик сите иници?ативи на Викимеди?а Македони?а за привлекува?е на нови уредувачи да останат ?алови. Дури и да успееме да привлечеме нови уредувачи на Википеди?а, ако тие не учествувале во дефинира?ето на правилата и нивно практицира?е во претходниот период тие нема да ?а разберат стуктурата и ?е се чуствуваат недобредо?дени на Википеди?а. А тоа нема да не доведе до остварува?е на нашите цели.
Жените ?а користат Викимеди?а мошне интензивно, 64% од читателите се жени, што е значително поголем процент отколку мажите читатели, но за разлика од тоа жените уредувачи на Википеди?а учествуваат со само 9%. Не толку драматичен е и дисбалансот на учеството на различни старосни групи во уредува?ето на Википеди?а. Истражува?ата покажуваат дека доминираат уредувачите на возраст од 15-30 години и од 40-50 години. Лу?ето над 50 години се слабо застапени на Википеди?а како уредувачи, иако тие се мошне застапени на Интернет.
Несоодветната застапеност на одредени групи може да доведе до влошена работна атмосфера ка? уредувачите на Википеди?а. Формата на комуникаци?а ко?а се по?авува ка? доминантната група, мажи на возраст од 15-30 и 40-50 години, може да биде обесхрабрувачка за лу?ето кои припа?аат во другите старосни гупи. Во исто време, сите релевантни истражува?а покажуваат дека зголеменото учество на жените во уредува?ето на Википеди?а може да доведе до подобрува?е на работната атмосфера ка? сите уредувачи.
Исто така, слабата застапеност на жените во одредени старосни групи едноставно води кон губе?е на потенци?ални можности за разво? во области од интерес за жените. Искуството на постарите е неискористено а со тоа некои области нема да бидат соодветно опфатени на Википеди?а. Како резултат на сето ова имаме ниско ниво на диверзитет во смисла на знае?ето опфатено на Википеди?а.
Стратешки цели
[уреди]Врз основа на направените анализи, предлагаме да се фокусираме на следниве стратешки цели:
- Промоци?а на доброволците со создава?е на соодветни организациски капацитети;
- Зголемува?е на квалитетот на содржините на Википеди?а и промоци?а на уредувачите;
- Об?аснува?е на тоа што е Википеди?а и концептот на слободно знае?е во ?авноста, како и прибира?е на што е можно пове?е слободни содржини и зголемува?е на употребата на Викимеди?а содржините надвор од рамките на Викимеди?а проектите.
Оперативни цели
[уреди][А] Промоци?а на доброволната работа
За да се осигура иднината на проектите на Викимеди?а, промоци?ата на ве?е активните уредувачи е исто толку важна колку и регрутира?ето на нови уредувачи. Нашите заложби за промоци?а мора да овозможат трансфер на знае?ето низ целата заедница и ме?усебното вмрежува?е на доброволците. Доброволците треба да бидат во позици?а да го користат ефикасно своето време работе??и на проектите. Помошта воглавно ?е обезбедува практични вештини и прилагодува?а на потребите на доброволците.
Организаци?ата на настани / средби на кои доброволците ?е разменуваат искуства ме?у себе и заеднички ?е работат (Вики конвенции, Wiki loves Monuments, Средби на уредувачи, Вики средби,...) ?е бидат финансиски и логистички подржани, вклучително и обезбедува?е на литература, електронски бази на податоци и опрема за работа на статиите или организира?е на натпревари за промоци?а на идеи за нови проекти на Википеди?а.
Со оглед на тоа што 2012 година е првата година на презема?е на вакви мерки, бро?ката од една Вики конвенци?а во текот на 2012 година, 2-3 настани од типот на Wiki loves Monuments, десетина Средби на уредувачи и дваесетина вики средби би било индикатор за успешно спроведува?е на овие мерки. Се предлага после секо? ваков настан учесниците да пополнат прашалник за нивното задоволство од настанот и нивни предлози за подобро организира?е.
[Б] Медиуми и политика
Во 2012 година слично како и 2011 активно ?е соработуваме со медиумите и преку соопштени?а ?е ?а информираме ?авноста за нашите активности. Исто така активно ?е се вклучиме во разгледува?ето на законската регулатива ко?а има допирна точка со споделува?ето на знае?е како што се законите кои ги регулираат авторските права и слободата на говор, заштита на личните податоци, закон за здружени?а и фондации, закон за слободен пристап до информациите од ?авен карактер и сл.
За да ги изразиме нашите интереси и позиции многу по?асно, ?е лиферуваме документи (соопштени?а и из?ави) со цел да ?а за?акнеме нашата положба во однос на останатите чинители на ?авниот и политичкиот живот во државата. ?е оствариме регуларни консултативни средби со парламентарци, политички аналитичари и други тинк-тенк центри.
Сакаме да го зголемиме нашето учество во ?авни дебати и уште пове?е некои од нив да иницираме. На ово? начин ?е отвориме простор и ?е создадеме можности да станеме референтна точка за Википеди?анците и оние делови од нашето општество кои имаат интерес за креира?е на Интернет политиките. На ово? начин би иницирале измени и адаптаци?а на македонските закони согласно бара?ата и стандардите на современите вмрежени информатички општества.
Сите овие активности треба да помогнат во создава?ето, дисеминаци?ата и користе?ето на слободните содржини. Ова е предизвик ко? е можен само доколку се имплементира во соработка со други важни чинители во нашето општество.
[В] Разво? на организаци?ата
Со цел здружението да биде успешно на долг временски рок, Викимеди?а Македони?а своите активности треба да ги прошири и надвор од Скоп?е, и треба да има свои регионални одбори во внатрешноста на Македони?а. На то? начин иде?ата за споделува?е на слободното знае?е полесно ?е се распространи низ Македони?а. Со зголемува?е на бро?от на членови во Викимеди?а Македони?а, здружението ?е има потенци?ал за започнува?е и воде?е на проекти од поширок спектрум.
Треба да се оствари ди?алог со ве?е постоечките членови на Викимеди?а и членови на вики заедницата на Википеди?а на македонски ?азик за нивниот интерес и гледиште за формира?е на регионални и стручни одбори.
Друг начин на за?акнува?е на организаци?ата е преку формира?е и подршка на други групи од интерес кои се заинтересирани за шире?е на иде?ата за споделува?е на слободното знае?е, пред се по средните и основните училишта, како и на универзитетите.
За оваа цел членовите на Викимеди?а ?е ги информираат заинтересираните за можностите за формира?е на локални и регионални одбори, за можностите на споделува?е на слободни знае?а, размена на идеи, како и одржува?е на предава?а, трибини или прикажува?е на филмови.
На секо?а заинтересирана група ?е се додели контакт лице од Викимеди?а Македони?а и ?е биде разговарано за формализира?е на соработката и не?зино признава?е како регионален или стручен одбор, во зависност од случа?от. Секо?а група ?е добие подршка во поглед на не?зина презентаци?а во медиумите и организира?е на настани и активности поврзани со работата на не?зините членови.
На кра?от од 2012 година здружението треба да биде организаци?а ко?а ?е има на?малку три регионални и три стручни одбори со цел промоци?а на иде?ата за споделува?е на слободното знае?е на локално ниво. Секо? одбор да има по на?малку три члена.
[Г] Диверзитет на уредувачите
Со цел зголемува?е на бро?от на уредувачи, потребно е да се намалат техничките и соци?алните бариери.
Статистиките покажуваат дека постои тренд на намалува?е на бро?от на уредувачи на Википеди?а. Тоа важи и за македонската Википеди?а, од 2009 година кога имаме годишен прилив од 202 нови уредувачи, последните години има опа?а?е на приливот на нови уредувачи. Во ово? момент на македонската википеди?а има околу 930 уредувачи. Тоа е мала бро?ка на уредувачи. Уште полоша е ситуаци?ата со искусните уредувачи, т.е. уредувачи кои направиле на?малку 1000 уредува?а, што може да се земе како бро? на уредува?а за искусен уредувач. Повторно според статистиките на македонската википеди?а има триесетина ваквии уредувачи, нивниот удел во уредува?ето е пове?е од 80%, т.е. пове?е од 80% содржините на македонската Википеди?а ?а напишале триесетина искусни уредувачи.[3]
Перспективно опасно е за една слободна енциклопеди?а кога новите уредувачи не се мотивирани да станат активни уредувачи, со што содржините остануваат подолго време не ажурирани и не се надополнува Википеди?а со нови статии.
Друг аспект на намалува?ето на бро?от на уредувачи е малиот диверзитет. Поголемиот диверзитет на уредувачите на Википеди?а резултира со повисок квалитет на статиите. Само кога различни уредувачи работат заедно на содржината создаваат квалитетни статии со што се подига општото ниво на квалитет на Википеди?а. Со цел да се постигне значителен напредок потребно е да се преземат мерки за привлекува?е на помалку застапените групи на уредувачи.
Женската популаци?а е помалку застапена во уредува?ето на Википеди?а и во самото вики движе?е, што може да се види од малиот бро? на уредувачи од оваа популаци?а како и слабата посетеност на вики средбите.
[Д] Ослободува?е содржини
Ослободува?е на содржините е една од нашите цели. Сакаме да создадеме атмосфера ко?а е при?ателски настроена кон слободни информации, што бара промена во размислува?ето и акци?а во ?авноста и ка? културните меди?атори. Шире?ето на менталитетот на ослободува?е/отклучува?е на податоците и содржините (за нас слободни содржини) води кон култура на споделува?е, и за?акнува?е на етичките норми на демократска ?авност.
Владините тела, културни институции и други медиа организации се преферирани цели за нашата акци?а за ослободува?е на содржините. Владините тела (министерства, агенции, институти, заводи, ...) се посебно атрактивни биде??и нивните структурирани податоци, фотографии и текстуални документи ве?е се финансирани од даночните обврзници.
Културните институции, во контекст на Викимеди?а познати под акронимот GLAM (галерии, библиотеки, архиви и музеи) се исто така цел биде??и тие содржат богати колекции на добро обработени матери?али. Тоа значи на релативно лесен начин може да се создадат цели категории на статии на Википеди?а. Уште пове?е со оглед на големата посетеност на Википеди?а, тоа може да биде од голема корист и за самите културни институции при нивната промоци?а во ?авноста.
Издавачките (медиа) организации пак се атрактивни поради нивните богати збирки со документи и содржини со известува?а од настани, кои тие ги произведуваат и публикуваат. Многу од овие матери?али лежат во фиоките на нивните архиви и библиотеки. Доколку сакаме да развиеме модерна општествена заедница базирана на знае?е, ваквиот пристап во основа е неприфатлив.
За да ?а постигнеме оваа цел, ?е направиме список на на?знача?ните државни институции (согласно нивниот бу?ет), ?е направиме преглед на ситуаци?ата со лиценцира?ето на матери?алите кои ги поседуваат и ?е побараме од нив и од ?авноста таа ситуаци?а да се промени во смисла на ослободува?е на содржините.
?е се фокусираме на воспоставува?е на програмата “Wikipedian in Residence”, преку ко?а искусни википеди?анци ?е работат извесно време во владини тела, библиотеки или компании каде ?е ?а пропагираат иде?ата за слободно знае?е. Искуствата од дргите зем?и покажуваат дека ваквиот начин на соработка може да ?а зголеми довербата во вики заедницата. Во тесна соработка со секо?а институци?а, ?е бидат развиени проекти за дигитализаци?а, OCR, одржува?е на бази на податоци, реставраци?а, конверзи?а на телевизиски матери?ал и сл.
Како индикатор за успех ?е ни биде склучува?ето на договори во текот на 2012 година со институции од следниве три сектори: влада, културни институции, издавачки ку?и со намера да ги стимулираме другите институции во овие сектори да го следат то? пат.
Количината на овие содржини не е наша цел. Од суштинско значе?е за нас е содржината да биде во формат со висок квалитет (т.е. компатибилна со модерната технологи?а). Во смисла на ослободува?е на содржините, ослободува?ето на историски матери?али и матери?али од сегашноста се со подеднакво значе?е.
За да се демонстрира одржливоста на оваа мерка, во 2012 година на?малку една институци?а треба да направи ослободува?е на содржините без директно инволвира?е на Викимеди?а Македони?а како партнер.
Референци
[уреди]- ↑ strategy.wikimedia.org Editor Trends Study англиски
- ↑ strategy.wikimedia.org March 2011 Update македонски
- ↑ stats.wikimedia.org Wikipedia статистики за Македони?а